Digital Corpus for Graeco-Arabic Studies

Galen: Ars Medica (The Art of Medicine)

Κάταγμα τοίνυν ἐστὶ μὲν τῆς ἐν ὀστῷ συνεχείας λύσις. ἀνίατον δὲ ὂν, ὅσον ἐπὶ τῷ πρώτῳ σκοπῷ, κατὰ δεύτερον τινὰ τρόπον ἰατόν πως γίνεται. πρῶτος μὲν οὖν σκοπὸς ἡ σύμφυσις οὐ δυναμένη διὰ σκληρότητα τοῦ μορίου γενέσθαι. δεύτερον δὲ ἡ δέσις διὰ πώρου δεσμοῦντος ἐν κύκλῳ τὸ κάταγμα. γένεσις δὲ τῷ πώρῳ, καθ’ ὅσον μὲν ἐξ ὕλης καὶ ἀποφύσεως γίνεται, κοινὴ πρὸς τὰ ἄλλα, καθ’ ὅσον δὲ ἐγγύς ἐστιν ὀστῷ τὴν ἰδέαν, ἐκ τῆς ἐκείνου τροφῆς. μαλακὸν δὲ καὶ παιδικὸν ὀστοῦν καὶ συμφῦναι δυνατόν. σπάνιος δὲ καὶ ἡ τοῦδε τοῦ πάθους γένεσις ἄνευ συμπλοκῆς. ὡς τὰ πολλὰ γὰρ οἱ παρακείμενοι μύες ἅμα τοῖς ἄλλοις σώμασι πάσχουσι, ῥηγνυμένων τῶν ὀστῶν, ὥστε καὶ ὁ σκοπὸς τῆς θεραπείας διττὸς, ἕτερος μὲν ὁ ἐπὶ τοῖς ὀστοῖς, ἕτερος δὲ ὁ ἐπὶ τοῖς ἀμφ’ αὐτὰ σώμασιν. ὁ μὲν δὴ τοιοῦτος ἐν ταῖς τῶν σαρκωδῶν μορίων ἐπιπεπλεγμέναις διαθέσεσιν εἴρηται. περὶ δὲ τῶν καταγμάτων ἐν τῷδε ῥητέον. ἐπεὶ γὰρ καὶ τούτων ἡ ἴασίς ἐστιν ἐκ τῆς πωρώσεως, ἵνα δ’ αὐτὴ γένηται, τῆς οἰκείας τροφῆς τοῦ ὀστοῦ δεῖ περίττωμα πρὸς τὴν τοῦ πώρου γένεσιν ὑποβεβλῆσθαι τῇ φύσει, τὸ περίττωμα δὲ τοῦτο καὶ τῇ ποιότητι καὶ τῇ ποσότητι σύμμετρον εἶναι χρὴ, διὰ τοῦτο ἀγωγῆς δεῖται τῆς τοσοῦτον καὶ τοιοῦτον τὸ ἐπιῤῥέον αἷμα τοῖς ὀστοῖς παρασκευαζούσης, ἐξ οἵου τε καὶ ὅσου γενήσεται πῶρος. ἐπεὶ δ’ ἐκχεῖται τοῦτο διὰ τῶν σηράγγων τοῦ κατεαγότος ὀστοῦ, σκοπεῖν αὐτοῦ χρὴ τὸ πλῆθός τε καὶ τὴν ποιότητα, καὶ οὕτως ἢ ξηραντικωτέραν ποιεῖσθαι τὴν ἀγωγὴν, ἢ ὑγραντικωτέραν, ἅπερ ἐπὶ πλέον ἐν τοῖς τῆς θεραπευτικῆς μεθόδου γράμμασι λέλεκται.

إنّ الكسر هو تفرّق اتّصال العظم. وهو لا يبرأ بطريق الغرض الأوّل، لكنّه يبرأ بطريق غرض ثانٍ.

والغرض الأوّل هو الالتحام، وليس يمكن أن يكون الالتحام في العظم لصلابته. والغرض الثاني هو ارتباط أجزاء العظم التي تفرّقت. وقد يمكن أن يكون ذلك الارتباط بدشبد يثبت على العظم الذي انكسر، ويستدير عليه حتّى يربطه. وتولّد ذلك الدشبد مشارك لتوليد غيره في أنّه يكون من حضور مادّة، ومن فعل الطبيعة، إلّا أنّه لمّا كان جوهره قريباً من جوهر العظم، كان تولّده من غذاء العظم.

وأمّا العظم الليّن في الصبيّ فقد يمكن أن يلتحم.

وقلّ ما يكون هذا المرض وليس معه مرض آخر غيره. وذلك أنّه إذا انكسر العظم، فالعضل الذي يليه، وسائر الأجرام التي تتّصل بالعظم تألم معه، فيصير لعلاج المرض غرضان: أحدهما: يؤخذ من العظم، والآخر يؤخذ من الأجسام التي حوله.

وسنذكر هذه الأغراض عند ذكرنا تفرّق الاتّصال المركّب الكائن في الأعضاء اللحميّة.

وأمّا الآن فينبغي أن نتكلّم في الكسر، فأقول:

إنّه لمّا كان انجبار الكسر إنّما يكون بالدشبد، ويحتاج في تولّد ذلك الدشبد إلى غذاء من غذاء العظم، فقد ينبغي أن تجد الطبيعة فضلاً من ذلك الغذاء ليتولّد منه الدشبد. وينبغي أن يكون ذلك الفضل معتدلاً في كيفيّته، وكمّيّته. ولذلك قد ينبغي أن يطعم صاحب الكسر من الأطعمة ما يجعل الدم الذي يجري إلى العظم في كمّيّته، وكيفيّته بحسب ما يصلح أن يتولّد منه الدشبد. ولأنّ ذلك الدم قد يجري في مواضع العظم المتخلخلة ينبغي أن نتفقّد كمّيّته، وكيفيّته. وعلى حسب ذلك نميل الغذاء إلى اليبس، أو إلى الرطوبة.

وسأشرح ذلك، وأبيّنه بياناً أكثر في كتاب حيلة البرء.