Digital Corpus for Graeco-Arabic Studies

Hippocrates: De Aere, Aquis, Locis (Airs, Waters, Places)

24. Ἔνεισι δὲ καὶ ἐν τῇ Εὐρώπῃ φῦλα διάφορα ἕτερα ἑτέροισι καὶ τὰ μεγέθεα καὶ τὰς μορφὰς καὶ τὰς ἀνδρείας· τὰ δὲ διαλλάσσοντα ταῦτά ἐστιν, ἃ καὶ ἐπὶ τῶν πρότερον εἴρηται· ἔτι δὲ σαφέστερον φράσω. Ὁκόσοι μὲν χώρην ὀρεινήν τε οἰκέουσι καὶ τρηχείην καὶ ὑψηλὴν καὶ ἔνυδρον, καὶ αἱ μεταβολαὶ αὐτέοισι γίγνονται τῶν ὡρέων μέγα διάφοροι, ἐνταῦθα εἰκὸς εἴδεα μεγάλα εἶναι, καὶ πρὸς τὸ ταλαίπωρον καὶ τὸ ἀνδρεῖον εὖ πεφυκότα· καὶ τό τε ἄγριον καὶ τὸ θηριῶδες αἱ τοιαῦται φύσιες οὐχ ἥκιστα ἔχουσιν· δκόσοι δὲ κοῖλα χωρία καὶ λειμακώδεα καὶ πνιγηρὰ, καὶ τῶν θερμῶν πνευμάτων πλέον μέρος μετέχουσιν ἢ τῶν ψυχρῶν, ὕδασί τε χρέονται θερμοῖσιν, οὗτοι μεγάλοι μὲν οὐκ ἂν εἴησαν οὐδὲ κανονίαι· ἐς εὖρος δὲ πεφυκότες καὶ σαρκώδεες καὶ μελανότριχες· καὶ αὐτοὶ μέλανες μᾶλλον ἢ λευκότεροι, φλεγματίαι τε ἧσσον ἢ χολώδεες· τὸ δὲ ἀνδρεῖον καὶ τὸ ταλαίπωρον ἐν τῇ ψυχῇ, φύσει μὲν οὐκ ἂν ὁμοίως ἐνείη, νόμος δὲ προσγενόμενος ἀπεργάσοιτ᾿ ἄν. Καὶ εἰ μὲν ποταμοὶ ἐνείησαν ἐν τῇ χώρῃ, οἵτινες ἐκ τῆς χώρης ἐξοχετεύουσι τό τε στάσιμον καὶ τὸ ὄμβριον, οὗτοι ἄν ὑγιηροί τε εἴησαν καὶ λαμπροί· εἰ μέντοι ποταμοὶ μὲν μὴ εἴησαν, τὰ δὲ ὕδατα κρηναῖά τε καὶ στάσιμα πίνοιεν καὶ ἑλώδεα, ἀνάγκη τὰ τοιαῦτα εἴδεα προγαστρότερα εἶναι καὶ σπληνώδεα. Ὁκόσοι δὲ ὑψηλὴν οἰκέουσι χώρην καὶ λείην καὶ ἀνεμώδεα καὶ ἔνυδρον, εἶεν ἂν εἴδεα μεγάλοι καὶ ἑωυτέοισι παραπλήσιοι· ἀνανδρότεραι δὲ καὶ ἡμερώτεραι τουτέων αἱ γνῶμαι· ὁκόσοι δὲ λεπτά τε καὶ ἄνυδρα καὶ ψιλὰ, τῇσι δὲ μεταβολῇσι τῶν ὡρέων οὐκ εὔκρητα, ἐν ταύτῃ τῇ χώρῃ τὰ εἴδεα εἰκὸς σκληρά τε εἶναι καὶ ἔντονα, καὶ ξανθότερα ἢ μελάντερα, καὶ τὰ ἤθεα καὶ τὰς ὀργὰς αὐθάδεάς τε καὶ ἰδιογνώμονας. Ὅκου γὰρ μεταβολαί εἰσι πυκνόταται τῶν ὡρέων καὶ πλεῖστον διάφοροι αὐταὶ ἑωυτέῃσιν, ἐκεῖ καὶ τὰ εἴδεα καὶ τὰ ἤθεα καὶ τὰς φύσιας εὑρήσεις πλεῖστον διαφερούσας. Μέγισται μὲν οὖν εἰσιν αὗται τῆς φύσιος αἱ διαλλαγαί· ἔπειτα δὲ καὶ ἡ χώρη ἐν ᾗ ἄν τις τρέφηται, καὶ τὰ ὕδατα· εὁρήσεις γὰρ ἐπὶ τὸ πλῆθος τῆς χώρης τῇ φύσει ἀκολουθέοντα καὶ τὰ εἴδεα τῶν ἀνθρώπων καὶ τοὺς τρόπους. Ὅκου μὲν γὰρ ἡ γῆ πίειρα καὶ μαλθακὴ καὶ ἔνυδρος, καὶ τὰ ὕδατα κάρτα μετέωρα ἔχουσα, ὡστε θερμὰ εἶναι τοῦ θέρεος, καὶ τοῦ χειμῶνος ψυχρὰ, καὶ τῶν ὡρέων καλῶς κέεται, ἐνταῦθα καὶ οἱ ἄνθρωποι σαρκώδεές εἰσι καὶ ἄναρθροι καὶ ὑγροὶ, καὶ ἀταλαίπωροι, καὶ τὴν ψυχὴν κωκοὶ ὡς ἐπὶ τὸ πουλύ· τό τε ῥᾴθυμον καὶ τὸ ὑπνηρόν ἐστιν ἐν αὐτέοισιν ἰδεῖν· ἔς τε τὰς τέχνας παχέες καὶ οὐ λεπτοὶ οὐδ᾿ ὀξέες. Ὅκου δ᾿ ἐστὶν ἡ χώρη ψιλή τε καὶ ἀνώχυρος καὶ τρηχείη, καὶ ὑπὸ τοῦ χειμῶνος πιεζομένη, καὶ ὑπὸ τοῦ ἡλίου κεκαυμένη, ἐνταῦθα δὲ σκληρούς τε καὶ ἰσχνοὺς καὶ διηρθρωμένους καὶ ἐντόνους καὶ δασέας ἂν ἴδοις· τό τε ἐργατικὸν ὀξὺ ἐνεὸν ἐν τῇ φύσει τῇ τοιαύτῃ καὶ τὸ ἄγρυπνον, τά τε ἤθεα καὶ τὰς ὀργὰς αὐθάδεας καὶ ἰδιογνώμονας, τοῦ τε ἀγρίου μᾶλλον μετέχοντας ἢ τοῦ ἡμέρου, ἔς τε τὰς τέχνας ὀξυτέρους τε καὶ ξυνετωτέρους καὶ τὰ πολέμια ἀμείνους εὑρήσεις· καὶ τἄλλα τὰ ἐν τῇ γῇ φυόμενα πάντα ἀκόλουθα ἐόντα τῇ γῇ. Αἱ μὲν ἐναντιώταται φύσιές τε καὶ ἰδέαι ἔχουσιν οὕτως· ἀπὸ δὲ τουτέων τεκμαιρόμενος τὸ λοιπὰ ἐνθυμέεσθαι, καὶ οὐχ ἁμαρτήσῃ.

ان هذا أول اختلاف بلاد أوروبية فأما اختلافها الثانى فهو أن بعضها مشرف بادى واختلاف أزمنتها كبار وبعضها غائرة متطأمنة واختلاف أزمنتها صغار

ان هذا القول أيضا هو فى الاطفال

انى أقول أيضا قولا بينا ان كل من يسكن بلادا جبلية جدبة شامخة شاهقة كثيرة المياه مختلفة الازمان اختلافا كثيرا فيحق أن صور أهلها تكون مختلفة يصبرون على النوازل والاحداث الشديدة وتكون شكائم أنفسهم ضارية وحشية

ان الذين يسكنون الاغوار ذات المروج المغمومة وتهب عليهم رياح حارة ما لا تهب الرياح الباردة ويشربون مياها فاترة لا تكون أجسامهم أجساما كبارا مستوية لكنها تكون عريضة كثيرة اللحم وتكون شعورهم سوداء وألوانهم سوداء لا بيضاء ذوو بلغم لا مرة صفراء

فأما أنفسهم فليست فى طبيعتها جاسية نصبة صابرة على المصائب غير أنها قابلة لذلك لنزول السنة عليها لان هذا الشىء ليس بغريزى فيها فان كان فيها أنهار جارية تخرج الماء النقيع عنهم من ماء الامطار وغيرها فان هؤلاء الناس هم أصح وأحسن من أولائك

فان لم تكن فيها أنهار وكانت مياههم من العيون والنقائع والسباخ كانت صور هؤلاء الناس مختلفة وبطونهم تكون كبارا وأطحلتهم مثل ذلك

ان سكان البلاد الشامخة المستوية الريحية الكثيرة المياه تكون صورهم وأجسامهم جسيمة عظيمة تشبه بعضها بعضا وتكون سنتهم وغرائزهم الى اللين والبرودة وليسوا بأقوياء ذوى بأس وشجاعة

ان من سكن فى أرض نحيفة هزلة رقيقة قليلة المياه جرداء وكان مزاج هوائها غير معتدل كانت صورهم جاسية ممتدة وألوانهم تضرب الى الصفرة أو الى السواد وأخلاقهم وغضبهم شديد لا يستشيرون أحدا وذلك أنه حيث يكون تغير الازمان تغيرا متتابعا مختلفا كثيرا تكون صور أهل تلك البلاد وأخلاقهم وطبائعهم مخالفة بعضها بعضا خلافا كثيرا

ان باختلاف الازمان يكون اختلاف الطبائع ثم بعد الازمان بالبلاد لان غذاء الانسان منها ثم بعد البلاد بالمياه

قد توجد صور الناس وأخلاقهم أكثر ذلك على قدر طبيعة البلاد لانه حيث تكون أرض سمينة لينة كثيرة المياه مرتفعتها تكون فى الصيف حارة وفى الشتاء باردة وتكون الازمان فيها موافقة صالحة يكون أهلها سمانا ضعافا رطابا لا صبر لهم على التعب والنصب والاعمال والمكاسب وتكون أنفسهم وهنة عاجزة وسنة فى الصناعات غليظة لا لطيفة حديدة ذكية

انه اذا كانت البلاد جرداء متسافلة وتغرق أيام الشتاء وتحترق بالشمس أيام الصيف كانت أبدان أهلها جاسية دقاقا قوية صلبا رقيقة فى الاعمال سريعة وغضبهم شديد لا يرون الا رأيهم وهم الى الوحشة أقرب منهم الى اللين والسكون وأيديهم فى الاعمال والصناعات لطيفة وهم فى الحرب والقتال ذوو بأس ونجدة والنبات الذى ينبت فى هذه البلاد يقارب طبيعتها

ان الطبائع والصور هى متضادة جدا مخالفة بعضها بعضا وهى هذه التى ذكرنا فان أردت القول فى بقية الطبائع فتوسم بهذه فانك لا تسىء القياس والتوسم