Digital Corpus for Graeco-Arabic Studies

Galen: De Anatomicis Administrationibus I-IX,5 (On Anatomical Procedures)

Τῆς δ’ ὅλης αὐτοῦ κινήσεως ἐναργῶς ἐξηγοῦνται κάτω μὲν αἱ φρένες αὐταὶ, κατὰ τὴν ἑαυτῶν ἔντασίν τε καὶ χάλασιν ἐναλλὰξ γιγνομένην εὐρύνουσαί τε καὶ συστέλλουσαι τὸ ταύτῃ πέρας, ἐπισπώμεναί τε κάτω μὲν διὰ τοῦ ξιφοειδοῦς χόνδρου τὸ στέρνον, ἄνω δέ πως ἀτρέμα καὶ πρόσω τὰς νόθας. καὶ τήν γε δόξασαν εἶναι φυσικὸν ἔργον, οὐ ψυχικὸν, ἀναπνοὴν, ἐν ᾗ τὰ κάτω μέρη τοῦ θώρακος ἅμα τοῖς ὑποχονδρίοις ὁρᾶται σαφῶς κινούμενα, τὰ δ’ ἄνω ποτὲ μὲν οὐδ’ ὅλως, ποτὲ δ’ ἀμυδρῶς, τὸ διάφραγμα μόνον ἐργάζεται, μῦς ὑπάρχων οὐ κατὰ τὴν οὐσίαν μόνην, ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν χρείαν. οἱ διδάσκαλοι δ’ ἡμῶν οὐκ ὀρθῶς ᾤοντο μόνας τὰς φρένας κινεῖν τὸν θώρακα κατὰ τὰς ἀναπνοὰς, διαστελλούσας μὲν, ὁπότε τείνοιντο, καταπίπτειν δ’ ἐπιτρεπούσας εἰς ἑαυτὸν, ὁπότε χαλασθεῖεν. ὅπως δ’ ἐκφυσῶμεν ἀθρόον, ἢ φωνοῦμεν, οὐδ’ ἐπεχείρησαν εἰπεῖν. ᾤοντο δὲ καὶ τὰς εὐρείας τοῦ θώρακος κινήσεις, ἃς ἐπί τε τῶν δρομημάτων ὁρῶμεν, ἁπάντων τε τῶν ὁπωσοῦν ὀξέως γυμνασαμένων, ἐκ τῆς τοῦ διαφράγματος ἐνεργείας ἐπιτελεῖσθαι. τῶν μεσοπλευρίων δὲ μυῶν, ὥσπερ μάτην γεγονότων, οὐδ’ ὅλως ἐμέμνηντο, καθάπερ οὐδὲ τῶν ἀπὸ τοῦ τραχήλου καταφερομένων ἕξ μυῶν, ὧν μέγιστοι μὲν οἱ τοῖς σιμοῖς τῶν ὠμοπλατῶν ὑποπεφυκότες, ἑξῆς δὲ αὐτῶν τὸ μέγεθος οἱ πρόσθιοι, μικρότατοι δὲ οἱ τῶν τῆς ῥάχεως ἐκπεφυκότες σπονδύλων. οὐ μὴν οὐδὲ τῶν ἀνασπώντων τὰς πλευρὰς, οὐδὲ κατασπώντων τὰς ἐσχάτας ἐμέμνηντο, (λέλεκται δ’ ἔμπροσθεν ἐν τῷ πέμπτῳ γράμματι, πῶς ἄν τις αὐτοὺς ἄριστα γυμνώσειεν, εἴρηται δὲ καὶ περὶ τῶν τῆς ὠμοπλάτης ὀπισθίων μυῶν, κοινωνούντων τῷ μὲν θώρακι, καθόσον καὶ τῷ μεταφρένῳ, κίνησιν δ’ οὐδεμίαν αὐτῷ παρεχομένων,) ὥσπερ οὐδὲ τῶν ῥαχιτῶν ὑποπεφυκότων τε καὶ παραπεφυκότων τοῖς τοῦ θώρακος σπονδύλοις, οὐδὲ τῶν ὑποτεταγμένων τῷ στομάχῳ ἐκ τῆς ἄνω μοίρας, οὐδὲ τῶν ψοῶν τῶν ἐκ τῆς κάτω· κάμπτεται μὲν γὰρ ὑπ’ αὐτῶν ἡ ῥάχις, τῆς δ’ ἀναπνοῆς οὐδετέρῳ συντελοῦσι μορίῳ, καθάπερ οἱ διαστέλλοντες ἢ συστέλλοντες τὸν θώρακα, περὶ ὧν ἐν τοῖς τῆς ἀναπνοῆς αἰτίοις εἴρηται. νυνὶ δὲ οὐ ταῦτα δεικνύναι μοι πρόκειται, τὰ καλῶς ἐν ἐκείνοις δεδειγμένα, διδάξαι δὲ μόνον, ὅπως ἄν τις ἐγχειροίη προσηκόντως, ἕνεκα τοῦ δεῖξαι τὰ κατ’ ἐκείνην τὴν πραγματείαν εἰρημένα φαίνεσθαι περὶ τὸν θώρακα συμπτώματα. καὶ μὲν δὴ κᾀν τοῖς περὶ θώρακός τε καὶ πνεύμονος κινήσεως οὐκ ὀλίγα τῶν ἐξ ἀνατομῶν φαινομένων εἴρηταί μοι, περὶ ὧν τῆς ἐγχειρήσεως εἰπεῖν τι καὶ νῦν προσήκει. λέλεκται δὲ κᾀν τοῖς περὶ τῶν τῆς ἀναπνοῆς αἰτιῶν, ὡς τὰ περὶ θώρακός τε καὶ πνεύμονος κινήσεως βιβλία τρία, μηδὲν ἴδιον ἀξιόλογον εὑρηκότος μου μηδέπω, συνετέθη, καὶ ὡς ἑταίρῳ δοθέντα παρὰ τὴν ἐμὴν γνώμην ἐξέπεσον, ὥσπερ καὶ ἄλλα πολλά. δίκαιον γὰρ ἐνόμιζον εὐθὺς ἐκ μειρακίου, τοὺς εὑρίσκοντάς τι νεώτερον ἐκεῖνο μόνον εἰς συγγράμματα κατατίθεσθαι· καὶ διὰ τοῦτο οὐκ ἔμελλον ὡς ἐμὰ γράφειν, ὅσα τοῖς πρόσθεν εἴρηται. γυμνάσιά γε μὴν ἑαυτοῦ γράφειν ἕκαστον οὐ μόνον ἀνεμέσητον, ἀλλὰ καὶ χρησιμώτατον ἡγοῦμαι, καθάπερ καὶ φίλῳ δεηθέντι χαρίζεσθαι. τῶν οὖν διδασκάλων τῶν ἡμετέρων, οἱ κορυφαῖοι δ’ ἦσαν οὗτοι τῶν Κοΐντου τε καὶ Νουμησιανοῦ μαθητῶν, ὅτι μὲν ὑπὸ τοῦ θώρακος ὁ πνεύμων κινεῖται, καθ’ ὃν Ἐρασίστρατος ἔγραψε τρόπον, ἀποδειξάντων τε καὶ δειξάντων ἡμῖν, ἐν δυοῖν τοῖς πρώτοις γράμμασι περὶ θώρακός τε καὶ πνεύμονος κινήσεως αἵ τ’ ἀποδείξεις εἰσὶ γεγραμμέναι, καὶ τὰ φαινόμενα κατὰ τὰς ἀνατομὰς, ἐξ ὧν ἐπορίσθη τὰ πρὸς τὰς ἀποδείξεις λήμματα. τὸ τρίτον δ’ αὐτῶν, ὁποία τίς ἐστιν ἡ τοῦ θώρακος κίνησις, ἐξηγεῖται, κατὰ τὴν γνώμην τῶν διδασκάλων καὶ τοῦτο συγκείμενον. τά γε μὴν ὑπ’ ἐμοῦ προσεξευρεθέντα περὶ τῆς τοῦ θώρακος κινήσεως ἐδήλωσα δι’ ἑτέρας πραγματείας, ἣν περὶ τῶν τῆς ἀναπνοῆς αἰτίων ἐπέγραψα, καθ’ ἣν τό τε διφυὲς ἑκάστου τῶν μεσοπλευρίων μυῶν ἐξηγησάμην, ὁποῖόν τε τὴν φύσιν ἐστὶν, τό τε πλῆθος ἁπάντων τῶν κινούντων ὅλον τὸν θώρακα, τάς τ’ ἀρχὰς τῶν ἐμφυομένων αὐτοῖς νεύρων.

| الفاعل لحركة الصدر كلها من أسفل وأمره فى ذلك ظاهر هو الحجاب فإنه بتمدده واسترخائه اللذين يكونان فيه بالتعاقب مرة هذا ومرة ذاك يوسع ويضيق الطرف الأسفل من الصدر وباجتذابه القس إلى أسفل بالغضروف الشبيه بالسيف وضلوع الخلف إلى فوق قليلا وإلى قدام والتنفس الذى وقع الظن عليه أنه فعل طبيعى لا فعل نفسانى وهو الذى يرى فيه الموضع الأسفل من الصدر والشراسيف تتحرك حركة بينة والمواضع العوالى تكون فيه فى وقت ما لا ترى لخها حركة 〈...〉 ضعيفة هو من فعل الحجاب وحده لأن الحجاب عضلة فى جوهره وفى منفعته أيضا فأما معلمونا فما أصابوا فى ظنهم بأن الحجاب وحده يحرك الصدر فى التنفس بأن يبسطه عند تمدده ويدعه أن تقع أجزاؤه بعض على بعض وينقبض عند استرخائه وضربوا عن ذكر الحال التى بها ينفخ الإنسان هواء كثيرا دفعة وبها يصيح فلم يروموا صفتها أصلا وظنوا أن أفعال الصدر التى نراها تكون فيمن يعدو وفيمن يرتاض بضرب آخر أى ضرب كان رياضة مسرعة إنما تكون من فعل الحجاب ولم يذكروا العضل الذى فيما بين الأضلاع كانه إنما جعل باطلا وعبثا ولا ذكروا أيضا الست العضلات المنحدرة من الرقبة التى أعظمها كلها المضامة للمواضع المقعرة من عظم الكتف وبعد هذه فى العظم العضلات التى من قدام الكتف وأصغرها كلها العضلات التى منشؤها من فقار الظهر ولم يذكروا أيضا لا العضل الذى يجتذب الأضلاع الأول إلى فوق ولا العضل الذى يجتذب الأضلاع الأواخر إلى أسفل وقد وصفت قبل فى المقالة الخامسة كيف أفضل السبيل فى كشفها ووصفت أيضا الحال فى العضل الخلفانى من عضل عظم الكتف الذى هو مشارك للصدر من طريق أنه لازم للظهر وليس يحركه ولا حركة واحدة كما لا يحركه عضل عظم الصلب المضام لفقار الصدر من داخل من الجانبين ولا الجزء الأسفل من العضل الموضوع تحت المرىء ولا الجزء الأعلى من المتنين لأن هذه إنما تحنى عظم الصلب وليس فيها منفعة لواحد من جزءى التنفس كما فى العضل الذى يبسط الصدر أو يقبضه وهو الذى قد ذكرته فى كتاب أسباب التنفس وأما هاهنا فلم أقصد لأبين ما قد بينته هناك بيانا حسنا بل إنما أريد أن أخبر هاهنا بواحدة وهى كيف يعالج الرجل على ما ينبغى حتى أبين به أنه يظهر فى الصدر [و]الأعراض التى قلت فى ذلك الكتاب إنها تظهر وقد ذكرت أيضا فى كتاب حركة الصدر والرئة أشياء ليست بيسيرة مما يظهر بالتشريح ينبغى أن أقول هاهنا فى عملها بعض القول وذكرت فى كتاب أسباب التنفس أن الثلاث المقالات التى وصفت فيها حركات الصدر والرئة إنما وضعتها وأنا بعد لم أستخرج ولا أجد شيئا يعتد به لى خاصة وأنى دفعت تلك المقالات إلى صديق لى فوقعت إلى غيرى من خلق كثير بلا إرادتى كما وقعت كتب أخر كثيرة وذاك أنى مذ كنت شابا لم أزل أرى أنه من العدل والإنصاف أن يكون من يستخرج ويجد شيئا جدبدا يضعه وحده فى كتابه ولذلك لم أكن أحب أن أثبت فى كتابى ما قاله من كان قبلى كأنه قول لى فأما أن يثبت الرجل لنفسه شيئا يرتاض به فاحسب أن ذلك معما لا مذمة له فيه منافع حدا وكذلك أن يدفع شيئا إلى صديق له يسأله إياه من ذلك أن معلمينا وهم كانوا رؤساء تلامذة قواينطوس ونوميسيانوس قد بينوا لنا وعلمونا أن الرئة يحركها الصدر بالوجه الذى وصفه ارسسطراطس فأثبت أنا فى المقالتين الأوليين من كتاب حركة الصدر والرئة البراهين على ذلك والأشياء التى تظهر فى التشريح التى منها أخذت أصول البراهين عليه وأخبرت فى المقالة الثالثة كيف حركة الصدر ووضعت هذه المقالة أيضا على رأى المعلمين الذين تأدبت عندهم فأما الأشياء التى استخرجت أنا زيادة على ما تعلمت فإنى وضعتها فى كتاب آخر جعلت ترجمته كتاب أسباب التنفس وشرحت فيه الحال فى طبيعة كل واحدة من العضلات التى فيما بين الأضلاع من طريق ما هى طاقان وحصلت عدد جميع العضل الذى يحرك جميع الصدر ومبادئ الأعصاب التى تتصل بذلك العضل.