Digital Corpus for Graeco-Arabic Studies

Hippocrates: De Natura Pueri (Nature of the Child)

23. Τὰ δὲ ἐκ φυτευτηρίων, ἀπὸ δενδρέων δένδρεα γίνεται τρόπῳ τοιῷδε· τρῶμα ἴσχει ὁ κλάδος ἐν τῷ κάτω τῷ πρὸς τὴν γῆν, ᾗ ἀπὸ τοῦ δένδρου ἐκλάσθη, ὅθεν αἱ ῥίζαι ἀφίενται. Τρόπῳ δὲ τοιούτῳ μεθίενται· ὁκόταν τὸ φυτὸν τὸ ἐν τῇ γῇ ἐνεὸν ἰκμάδα λάβῃ ἀπὸ τῆς γῆς, οἰδέει καὶ πνεῦμα ἴσχει, τὸ δὲ ὑπὲρ τῆς γῆς οὐδέπω· τὸ δὲ πνεῦμα καὶ ἡ ἰκμὰς συστρέψασα ἐν τῷ κάτω τοῦ φυτοῦ τὴν δύναμιν, ὅση ἦν βαρυτάτη, ἔῤῥηξεν ἐς τὸ κάτω, καὶ γίνονται ἐξ αὐτοῦ ῥίζαι ἁπαλαί. Ὁκόταν δὲ ἐς τὸ κάτω λάβηται, τότε δὴ ἕλκει ἐκ τῆς ῥίζης ἰκμάδα καὶ διαδίδωσι τῷ ὑπὲρ τῆς γῆς ἐόντι· καὶ τότε αὖθις τὸ ἄνω οἰδέει καὶ πνεῦμα ἴσχει· καὶ ὅση δύναμις; ἐν τῷ φυτῷ κούφη ἔνεστι, ξυστραφεῖσα, φύλλα γινομένη, βλαστάνει, καὶ ἐς τὸ ἄνω ἤδῃ τὴν αὔξησιν ποιέεται καὶ ἐς τὸ κάτω. Οὕτως ἐς τὸ ἐναντίον ξυμβαίνει ἤδη τῶν ἐκ τοῦ σπέρματος γινομένων καὶ τῶν ἐκ τοῦ φυτευτηρίου περὶ τοῦ βλαστοῦ· πρότερον γὰρ ἐκ τοῦ σπέρματος τὸ φύλλον ἀνατέλλει, ἔπειτα αἱ ῥίζαι ἐς τὸ κάτω ἀφίενται· τὸ δὲ δένδρον ῥιζοῦται πρῶτον, ἔπειτα φυλλοῦται· διὰ τόδε, ὅτι ἐν μὲν τῷ σπέρματι αὐτῷ ἰκμάδος πλῆθος ἔνεστι, καὶ ἐν τῇ γῇ παντὶ ἐόντι τροφὴ ἔνεστι τὸ πρῶτον τῷ φύλλῳ ἀρκέουσα, ὅθεν τὸ φύλλον θρέψεται μέχρις ἂν ῥιζωθῇ· ἐν δὲ τῷ κλάδῳ οὐ γίνεται, οὐ γὰρ γίνεται ἐξ ἑτέρου ὅθεν τὸ φύλλον τὸ πρῶτον τροφὴν ἕξει, ἀλλ’ αὐτὸς ὁ κλάδος ἐστὶν ὥσπερ, καὶ τὸ δένδρον ἔχει, καὶ τοῦτο ὑπὲρ γῆς ἐστι πολὺ, ὥστε, οὐκ ᾂν δύναιτο ὑπὲρ γῆς ἰκμάδος πλησθῆναι, εἰ μὴ ἐκ τοῦ κάτω μεγάλη τις δύναμις ἐλθοῦσα τῷ ἄνω ἐκδώσει τῆς ἰκμάδος. Καὶ πρῶτον τὸ φυτευτήριον ἀνάγκη ἐστὶν ἑωυτῷ τροφὴν ποιήσασθαι ἀπὸ τῆς γῆς τῇσι ῥίζῃσιν ἔπειτα οὕτως ἀπὸ τῆς γῆς ἕλκον ἄνω ἀποδιδόναι, καὶ φύλλα ὁρμῆσαι εἰς βλαστόν τε καὶ αὔξησιν.

والشجر أيضاً إنّما يكون من الغرس على هذه الحال. يؤخذ قضيب من الشجر فيغرس في الأرض فإذا غرس جذب من الأرض رطوبة واغتذى بها وإذا اغتذى أرسل عروقاً في الأرض ولا ينبت إلى فوق عاجلاً ولكنّ الهواء يحرّك الرطوبة في أصل القضيب في الأرض ويثقّله جدّاً حتّى يتشعّب منه عروق ليّنة في الأرض.

إنّ إذا غرس القضيب في الأرض جذب رطوبة من الأرض فجرت الرطوبة فيه حتّى تبلغ إلى رأسه إلى فوق الأرض وينتفخ كلّه ويكون فيه روح حياة الأشجار ومن القوّة الخفيفة التي فيه يصير فيه ورق وينبت وينمو أسفل في الأرض ويصير إلى فوق والزرع مخالف للغرس وما ينبت في الأرض.

إنّ بين الغروس إلى الزروع خلافاً كثيراً لأنّ الزروع أوّل ما ينبت فيها ورق ثمّ ينبت فيها عروق أسفل وأمّا الغرس فإنّما ينبت أوّلاً عروقه في الأرض وينبت منه ورق وقضبان فوق فإذا بلغ الغذاء إلى رأس القضيب وامتلأ القضيب من الغذاء أفرع.

إنّ الزرع إنّما تريد أن تربى قليل فلذلك لا تجذب من الرطوبة كثيراً لأنّها إذا جذبت من الغذاء قليلاً انتفخت بالقوّة التي فيها وينبت ورقها وهي تكتفي برطوبة ورقها حتّى ينبت لها عروق في الأرض.

فأمّا الغرس فإنّه مخالف لهذه لأنّه غليظ ليّن جدّاً وإنّما يجذب الرطوبة بعروقه أوّلاً ثمّ يغتذي أعلاه وهو يحتاج إلى قوى كثيرة لولا ذاك لكان ينبت فيه القضبان والورق قبل العروق.