Digital Corpus for Graeco-Arabic Studies

Hippocrates: De Salubri Diaeta (Regimen in Health)

5. Τοῖσι δὲ ἐμέτοισι χρὴ καὶ τοῖσι κατακλύσμασι τοῖσι τῆς κοιλίης ὧδε χρέεσθαι· ἓξ μῆνας τοὺς χειμερινοὺς ἐμέειν, οὗτος γὰρ ὁ χρόνος φλεγματωδέστερος τοῦ θερινοῦ, καὶ τὰ νουσήματα γίνεται περὶ τὴν κεφαλὴν καὶ περὶ τὸ χωρίον τὸ ὑπὲρ τῶν φρενῶν· ὅταν δὲ ᾖ θάλπος, τοῖσι κατακλύσμασι χρέεσθαι, ἡ γὰρ ὥρη καυματώδης, καὶ τὸ σῶμα χολωδέστερόν ἐστι, καὶ βαρύτητες ἐν τῇ ὀσφύϊ καὶ ἐν τοῖσι γούνασι, καὶ θέρμαι γίνονται, καὶ ἐν τῇ γαστρὶ στρόφοι· δεῖ οὖν τὸ σῶμα ψύχειν καὶ τὰ μετεωριζόμενα κάτω ὑπάγειν ἐκ τῶν χωρίων τουτέων. Ἔστω δὲ τὰ κατακλύσματα τοῖσι μὲν παχυτέροισι καὶ ὑγροτέροισιν ἁλμυρώτερα καὶ λεπτότερα, τοῖσι δὲ ξηροτέροισι καὶ προσεσταλμένοισι καὶ ἀσθενεστέροισι λιπαρώτερα καὶ παχύτερα· ἔστι δὲ τῶν κατακλυσμάτων τὰ λιπαρὰ καὶ παχέα τὰ ἀπὸ τῶν γαλάκτων καὶ ἀπὸ ἐρεβίνθων ὕδωρ ἑφθὸν καὶ τῶν ἄλλων τοιουτέων· τὰ δὲ λεπτὰ καὶ ἁλμυρὰ, ἅλμη καὶ θάλασσα καὶ τὰ τοιαῦτα. Τοὺς δὲ ἐμέτους ὧδε χρὴ ποιέεσθαι· ὅσοι μὲν τῶν ἀνθρώπων παχέες εἰσὶ καὶ μὴ ἰσχνοὶ, νήστιες ἐμούντων δραμόντες ἢ ὁδοιπορήσαντες διὰ τάχεος κατὰ μέσον τῆς ἡμέρης· ἔστω δὲ ἡμικοτύλιον ὑσσώπου τετριμμένης ἐν ὕδατος χοέϊ, καὶ τοῦτο ἐκπιέτω, ὄξος παραχέων καὶ ἅλας παραβάλλων, ὅκως ἂν μέλλῃ ἥδιστον ἔσεσθαι, πινέτω δὲ τὸ μὲν πρῶτον ἡσυχέστερον, ἔπειτα δ’ ἐπὶ θᾶσσον. Οἱ δὲ λεπτότεροι καὶ ἀσθενέστεροι ἀπὸ σιτίων ποιεέσθωσαν τὸν ἔμετον τρόπον τοιόνδε· λουσάμενος θερμῷ προπιέτω ἀκρήτου κοτύλην, ἔπειτα σιτία παντοδαπὰ ἐσθιέτω, καὶ μὴ πινέτω ἐπὶ τῷ σιτίῳ μηδ’ ἀπὸ τοῦ σιτίου, ἀλλ’ ἐπισχέτω ὅσον δέκα στάδια διελθεῖν, ἔπειτα δὲ ξυμμίξας οἴνους τρεῖς πίνειν διδόναι αὐστηρὸν καὶ γλυκὺν καὶ ὀξὺν, πρῶτον μὲν ἀκρητέστερόν τε καὶ κατ’ ὀλίγον καὶ διὰ πολλοῦ χρόνον, ἔπειτα δὲ ὑδαρέστερόν τε καὶ θᾶσσον καὶ κατὰ πολλόν. Ὅστις δὲ εἴωθε τοῦ μηνὸς δὶς ἐξεμέειν, ἄμεινον ἐφεξῆς ποιέεσθαι τοὺς ἐμέτους ἐν δυσὶν ἡμέρῃσι μᾶλλον, ἢ διὰ πεντεκαίδεκα· οἱ δὲ πᾶν τοὐναντίον ποιέουσιν. Ὁκόσοισι δὲ ἐπιτήδειον ἀνεμέειν τὰ σιτία, ἢ ὁκόσοισιν αἱ κοιλίαι οὐκ εὐδιέξοδοι, τουτέοισι πᾶσι ξυμφέρει πολλάκις τῆς ἡμέρης ἐσθίειν, καὶ παντοδαποῖσι βρώμασι χρέεσθαι καὶ ὄψοισι πάντας τρόπους ἐσκευασμένοισι, καὶ οἴνους πίνειν δισσοὺς καὶ τρισσούς· ὁκόσοι δὲ μὴ ἀνεμέουσι τὰ σιτία, ἢ καὶ κοιλίας ἔχουσιν ὑγρὰς, τουτέοισι πᾶσι τοὐναντίον τουτέου τοῦ τρόπου ξυμφέρει ποιέειν.

وينبغى للأصحاء أن يتعاهدوا القىء وغسل البدن منهم على هذا الطريق أما فى الستة الأشهر الشتوية فينبغى أن يستعمل القىء وذلك أن البلغم فى هذا الوقت فى البدن أكثر منه فى الصيف والأمراض العارضة فيه تعرض فى نواحى الرأس والمواضع التى فوق الحجالب فاذا دخل الحر استعملت الغسل وذلك أن الهواء فى هذا الوقت يتوقد والغالب على البدن فيه المرار ويحدث للانسان فيه ثقل فى البطن والركبتين والتهاب ويعرض فيه المخص فيجب من ذلك أن تبرد البدن وتحط ما يرتفع ويطفو فيه الى أسفل من المواضع التى تليق بذلك ولتكن الحقن التى تسعمل فى الأبدان التى السمن عليها أغلب ما كان منها أرطب وارق والملوحة غالبة عليه وأما الأبدان التى هى أجف وأقضف وأضعف فينبغى أن تكون الحقن التى تستعمل فيها ما كان الدسم واللين عليها أغلب وقوامها أغلظ ومن لم يكن بدنه مهزولا لكنه عبل فينبغى أن يتقيأ على الريق قبل الطعام بعد أن يحضر قبل استعماله أو يتحرك بغير ذلك حركة سريعة ويكون ذلك قبل وقت الزوال خذ من الزوفاء أربع أواق ونصف واسحقه وصب عليه من الماء كوزا واسقه اياه بعد أن تخلط به من الخل والملح ما يطيب به وينبغى أن يكون شربهم من هذا الشراب أولا برفق ثم يسرعون فى شربه ومن كان بدنه مهزولا ضعيفا فينبغى أن يستعمل القىء بعد الطعام على هذه الصفة يستحم أولا بماء حار ثم يشرب بعد خروجه من الحمام شرابا قليل المزاح مقدار تسع أواق ثم يأكل من بعد ذلك أطعمة مختلفة من كل ضرب ولا يشرب على الطعام ولا بعد فراغه منه لكن يلبث من غير أن يشرب شيئا مقدار عشر غلوات واذا فعل ذلك فاسقه ثلاثه أصناف من الشراب مختلفة الطعم ويكون أحدها قابضا والآخر حلوا والثالث حامضا وينبغى أن يشرب الشراب أولا قليل المزاج قليلا قليلا بتمهل ثم يرق الشراب ويوفر الشربات ويوالى

من كان عادته أن يتقيأ فى الشهر مرتين فالأجود له أن يتقيأ فى يومين متواليين من أن يتقيأ فيما بين كل خمسة عشر يوما ومن الناس من فعل ضد ذلك ومن احتاج الى القىء وعسر عليه انطلاق بطنه فينبغى أن يأكل فى اليوم مرارا ويجعل أطعمته أطعمة مختلفة الأصناف ويهيأ له من كل صنف ألوان مختلفة ويستعمل أشربه مختلفة اما شرابين واما ثلاثة ومن لم يحتج الى القىء أو كان بطنه لينا فينبغى أن يفعل خلاف ذلك