Digital Corpus for Graeco-Arabic Studies

Galen: In Hippocratis Epidemiarum librum I (On Hippocrates' Epidemics I)

ἐδεϲμάτων τε καὶ πομάτων ϲπάνιά τέ ἐϲτι καὶ γνωϲθῆναι ῥᾷϲτα τοῖϲ ἐν τῷ Περὶ φύϲεωϲ ἀνθρώπου γεγραμμένοιϲ.

[ἐν μὲν οὖν τῶι Περὶ φύϲεωϲ ἀνθρώπου βιβλίωι τὸ αἴτιον τοῦ κοινοῦ πολλοῖϲ νοϲήμαϲιν ὠνόμαϲε “κοινότατον”.] ἐν δὲ τῷ Περὶ ἀέρων καὶ ὑδάτων καὶ τόπων *** [τὰ οὕτω γινόμενα νοϲήματα “πάγκοινα” προϲηγόρευϲεν ὧδέ πωϲ εἰπών· “τοῦ δὲ χρόνου προιόν- τοϲ καὶ τοῦ ἐνιαυτοῦ λέγοι ἄν, ὁκόϲα νοϲήματα μέλλοι πάγκοινα τὴν πόλιν καταϲχήϲειν ἢ θέρουϲ ἢ χειμῶνοϲ.” καὶ πάλιν οὐ μετὰ πολλά· “ταῦτα μὲν τὰ νοϲήματα ἐπιχώρια αὐτέοιϲίν ἐϲτιν, καὶ, ἤν τι πάγκοι- νον κατάϲχοι νόϲημα ἐκ μεταβολῆϲ τῶν ὡρέων, καὶ οὗτοι μετέχου- ϲιν.” καὶ πάλιν μετ’ ὀλίγα· “τοῖϲι μὲν ἀνδράϲι ταῦτα τὰ νοϲήματα ἐπιχώριά ἐϲτι, καὶ χωρίϲ, ἤν τι κοινὸν κατάϲχηι ἐκ μεταβολῆϲ.” καὶ κατωτέρω πάλιν· “τοῦτο μὲν τὸ νόϲημα αὐτέοιϲι ϲύντροφόν ἐϲτι καὶ θέρεοϲ καὶ χειμῶνοϲ.” ἀλλὰ μηδὲ τοῦτό ϲε παρέλθηι ἐν ταῖϲ προ- γεγραμμέναιϲ ῥήϲεϲιν εἰρημένον ἐν ἄλλοιϲ τέ τιϲι τῶν Ἱπποκράτουϲ,] καὶ τοίνυν τὰ μὲν ἔνδημα νοϲήματά ἐϲτιν, ὅϲα πλεονάζει διὰ παν- τὸϲ ἔν τινι χώρᾳ, [ἅπερ δὴ καὶ ἔνδημα προϲαγορεύεται,] τῶν κοι- νῶν πολλοῖϲ ὄντα καὶ αὐτά, καθάπερ καὶ ὁ λοιμόϲ. ἔϲτι γὰρ καὶ οὗτοϲ ἐκ τῶν κοινῶν νοϲημάτων, ὡϲ αὐτὸϲ αὖ καὶ περὶ τοῦδε ϲαφῶϲ ἐδήλωϲεν ἐν τῷ Περὶ διαίτηϲ ὀξέων, [ὧδέ πωϲ εἰπών· “ὅταν γὰρ μὴ λοιμῶδεϲ νόϲου τρόποϲ τιϲ κοινὸϲ ἐπιδημήϲηι, ἀλλὰ ϲποράδεϲ ὦϲιν αἱ νοῦϲοι καὶ μὴ παραπλήϲιαι αὐτέοιϲιν, ὑπὸ τούτων τῶν νοϲημάτων οἱ πλείουϲ ἀπόλλυνται ἢ ὑπὸ τῶν ἄλλων τῶν ϲυμπάντων.” δῆλον οὖν] ὡϲ ἐκ τοῦ γένουϲ τῶν ἐπιδημίων νοϲημάτων, ὅϲα κακο- ηθέϲτατα γίνεται καὶ λοιμώδη καλεῖται· τὸ δὲ τῶν ἐπιδημίων ἐκ τοῦ τῶν πανδήμων τε καὶ παγκοίνων γένουϲ ἐϲτίν, ὃ ταῖϲ ϲποράδεϲι νόϲοιϲ ἀντιδιαιρεῖται· ταῦτα μὲν οὕτωϲ αὐτὸϲ διεῖλε καὶ ὠνόμαϲεν, τοὺϲ λοιμοὺϲ δὲ πάντεϲ ἄνθρωποι καλοῦϲί τε καὶ γινώϲκουϲιν ὄνταϲ ὀλέθρια νοϲήματα καὶ πέμπουϲί γε πολλάκιϲ εἰϲ θεοὺϲ περὶ τῆϲ ἰάϲεωϲ αὐτῶν πυνθανόμενοι. [οὐ μόνον δὲ ἐνταῦθα τὸ ἐπιδημήϲειν γέγραφεν,

‌الأطعمة والأشربة فقليل ما يعرض وتعرّفها يكون بأسهل الوجوه، فهذا ما وصفه أبقراط في كتاب طبيعة الإنسان.

وقد ذكر في كتابه في الماء والهواء والمواضع في مواضع كثيرة منه أشياء تدلّك على أنّ قسمته للأمراض القسمة التي وصفت. ولولا كراهتي للتطويل لوصفت كلامه في موضع موضع من ذلك الكتاب. وليس ينبغي أن نذهب عليك من كلامه أنّه إنّما يعني بالأمراض البلديّة الأمراض التي تكثر في بلد من البلدان في جميع الأوقات فيعمّ كلّ واحد جماعة كثيرة مثل الموتان. فإنّ الموتان أيضاً من الأمراض العامّيّة، كما دلّ على ذلك أبقراط في كتابه في تدبير الأمراض الحادّة بقول قاله فيه دلّ فيه على أنّ الموتان إنّما هو صنف من أصناف المرض العامّ الذي يحدث لجماعة كثيرة في بلد واحد على خلاف ما اعتاد أهل ذلك البلد، وهو — إذا كان ذلك المرض — خبيث جدّاً مهلك.

فإنّ هذا الصنف من الأمراض الذي يعرض لكثير في بلد واحد في وقت واحد على خلاف ما اعتاد أهل ذلك البلد إنّما هو نوع من المرض العامّ. وإنّ المرض الذي يوضع في القسمة بإزاء المرض العامّ هو المرض الخاصّ الذي يعرض لكلّ واحد من الناس منه خلاف ما يعرض لغيره، وهو الذي سمّيناه المرض «المختلف». فهذه الأمراض على هذا قسمها وسمّاها. وأمّا الموتان فجميع الناس يعلمون أنّه مرض قتّال وبهذا الاسم يسمّونه ويلجؤون كثيراً في شفائهم منه إلى ﷲ.‌