De Natura Hominis (Nature of Man)
15. Οἱ πλεῖστοι τῶν πυρετῶν γίνονται ἀπὸ χολῆς· εἴδεα δὲ σφέων ἐστὶ τέσσαρα, χωρὶς τῶν ἐν τῇσιν ὀδύνῃσι γινομένων τῇσιν ἀποκεκριμένῃσιν· οὐνόματα δ’ αὐτέοισίν ἐστι ξύνοχος, ἀμφημερινὸς, τριταῖος, τεταρταῖος. Ὁ μὲν οὖν ξύνοχος καλεόμενος γίνεται ἀπὸ πλείστης χολῆς καὶ ἀκρητεστάτης, καὶ τὰς κρίσιας ἐν ἐλαχίστῳ χρόνῳ ποιέεται· τὸ γὰρ σῶμα οὐ διαψυχόμενον οὐδένα χρόνον συντήκεται ταχέως, ἅτε ὑπὸ πολλοῦ τοῦ θερμοῦ θερμαινόμενον. Ὁ δὲ ἀμφημερινὸς μετὰ τὸν ξύνοχον ἀπὸ πλείστης χολῆς γίνεται, καὶ ἀπαλλάσσεται τάχιστα τῶν ἄλλων, μακρότερος δέ ἐστι τοῦ ξυνόχου, ὁκόσῳ ἀπὸ ἐλάσσονος γίνεται χολῆς, καὶ ὅτι ἔχει ἀνάπαυσιν τὸ σῶμα, ἐν δὲ τῷ ξυνόχῳ οὐκ ἀναπαύεται οὐδένα χρόνον. Ὁ δὲ τριταῖος μακρότερός ἐστι τοῦ ἀμφημερινοῦ, καὶ ἀπὸ χολῆς ἐλάσσονος γίνεται· ὁκόσῳ δὲ πλείονα χρόνον ἐν τῷ τριταίῳ ἢ ἐν τῷ ἀμφημερινῷ τὸ σῶμα διαναπαύεται, τοσούτῳ χρονιώτερος οὗτος ὁ πυρετὸς τοῦ ἀμφημερινοῦ ἐστιν. Οἱ δὲ τεταρταῖοι τὰ μὲν ἄλλα κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον, χρονιώτεροι δὲ μάλα τῶν τριταίων εἰσὶν, ὁκόσῳ ἔλασσόν τι μέρος μετέχουσι χολῆς τῆς τὴν θερμασίην παρεχούσης, τοῦ τε διαψύχεσθαι τὸ σῶμα πλέον μετέχουσιν· προσγίνεται δὲ αὐτέοισιν ἀπὸ μελαίνης χολῆς τὸ περισσὸν τοῦτο καὶ δυσαπάλλακτον· μέλαινα γὰρ χολὴ τῶν ἐν τῷ σώματι ἐνεόντων χυμῶν γλισχρότατον, καὶ τὰς ἕδρας χρονιωτάτας ποιέεται. Γνώσῃ δὲ ἐν τῷδε, ὅτι οἱ τεταρταῖοι πυρετοὶ μετέχουσι τοῦ μελαγχολικοῦ· φθινοπώρου γὰρ μάλιστα οἱ ἄνθρωποι ἁλίσκονται ὑπὸ τῶν τεταρταίων καὶ ἐν τῇ ἡλικίῃ τῇ ἀπὸ πέντε καὶ εἴκοσιν ἐτέων ἕως τῶν πέντε καὶ τεσσαράκοντα, ὅτι καὶ ἡ ἡλικίη αὕτη ὑπὸ μελαίνης χολῆς κατέχεται μάλιστα πασέων τῶν ἡλικιῶν, ἥ τε φθινοπωρινὴ ὥρη μάλιστα πασέων τῶν ὡρέων ἐπιτηδειοτάτη. Ὁκόσοι δ’ ἂν ἁλῶσιν ἔξω τῆς ὥρης ταύτης καὶ τῆς ἡλικίης ὑπὸ τεταρταίου, εὖ χρὴ εἰδέναι μὴ χρόνιον ἐσόμενον τὸν πυρετὸν, ἢν μὴ ἄλλο τι κακουργῆται ὥνθρωπος.
أكثر الحميات تتولد عن المرار وأصنافها أربعة خلا التى تحدث مع أوجاع معلومة وتعرف بالدائمة والنائبة فى كل يوم والغب والربع والحمى التى تعرف بالدائمة تحدث عن مرار صرف كثير جدا وبحرانها يكون فى مدة يسيرة جدا وذلك أن البدن اذا كان لا يتروح منها فى وقت من الأوقات يذوب بسرعة لأن سخونته تكون عن حرارة مفرطة وأما النائبة فى كل يوم فتكون عن مرار كثير جدا مع الحمى الدائمة وانقضاؤها أسرع من انقضاء سائر الحميات ومدتها أطول من مدة الحمى الدائمة بحسب قلة المرار الذى تتولد عنه ولأن البدن أيضا فيها يستريح وأما الدائمة فليس يستريح البدن فيها ولا مدة يسيرة وأما الغب فأطول من النائبة فى كل يوم وحدوثها يكون عن مرار أقل وبحسب طول مدة سكون البدن فى الغب على النائبة فى كل يوم طول مدة الغب على النائبة فى كل يوم وأما الربع فحالها فى سائر الأشياء هذه الحال الا أنها أطول من الغب بحسب قلة المرار المهيج فيها للحرارة وتروح البدن فيها أكثر منه فى سائر الحميات وقد يزيد فيها بسبب المرة السوداء شى آخر فان الخلاص منها يعسر وذاك أن المرة السوداء فى جميع ما فى البدن لزجة جدا وثباتها طويل جدا والدليل على أن المرة السوداء تشترك فى حدوث حميات الربع أن الناس قد يعرض لهم هده الحمى فى الخريف خاصة ومن الأسنان فى السن الذى من خمسة وعشرين سنة الى خمسة وأربعين سنة والمرة السوداء فى هذا السن أكثر منها فى سائر الأسنان ومن أوقات السنة فى الخريف وأما من تصيبه الربع فى غير هذا القوت من أوقات السنة وفى غير هذا السن فقد ينبغى أن تعلم أن مدتها لا تطول الا أن يخطئ العليل على نفسه
تمت المقالة الثانية من كتاب طبيعة الانسان لبقراط